Antalya’nın ilk yerleşim merkezi kabul edilen Kaleiçi’nde uzun yıllardır Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nden kiralık süs eşyaları satışı yapılan iş yeri olarak kullanılan tarihi Balıkpazarı Burcu, Helenistik dönemden Roma, Bizans, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı’ya uzanan 2 bini aşkın yıllık geçmişe sahip. Antalya’nın ilk yerleşim merkezi olarak kabul edilen burç, milyonlarca yerli ve yabancı turistin uğrak noktalarından biri. Ancak son dönemde yapılan incelemelerde, bu tarihi yapının duvarlarının klima montajı için matkapla delinerek tahrip edildiği belirlendi.
TARİHE YAPILAN SAYGISIZLIK CİMER ŞİKAYETİYLE ORTAYA ÇIKTI
Bir vatandaşın 10 Ekim’de Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’ne (CİMER) yaptığı şikayetle olay gün yüzüne çıktı. Şikayette, “Antalya ili Tuzcular Mahallesi’nde yer alan, Vakıflar’a ait C.C. iş yerinin bulunduğu burca klima dış ünitesi takılması, taşların delinmesi kabul edilebilir bir durum değildir. Bu işlemi yapan ve yaptıranlar hakkında gerekli işlemler yapılmalı, klima kaldırılmalı, tarihimizin zarar görmemesi sağlanmalıdır” ifadeleri yer aldı.
BAŞVURU VEYA İZİN TALEBİ YOK
Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu yetkilileri, tarihi burcun duvarlarına takılan klima ve duvarın delinmesine yönelik işlemlerle ilgili Kurul’a herhangi bir başvuru veya izin talebi bulunmadığını açıkladı.
KLİMA MONTAJI İÇİN TARİHİ BURCUN DUVARINI DELDİLER
Klima montajında, cihazın iç ve dış üniteleri arasındaki bağlantıyı sağlamak amacıyla duvarın delinerek kablo kanalları açıldığı, dış ünitenin ise burcun taş duvarına metal ayaklarla sabitlendiği tespit edildi. Uzmanlar, yapılan uygulamanın tarihi dokunun özgünlüğüne ve taşıyıcı yapısına geri dönüşü olmayan zararlar verebileceği uyarısında bulundu.
“DÖRT TARAFI AÇIK”
Tarihi burçla ilgili bilgi veren Selçuklu tarihi üzerine bilimsel çalışmalar yapan Dr. Mahmut Demir, dört tarafı açık Balıkpazarı Burcu’nun Alaeddin Keykubad tarafından 1226 yılında Antalya’da tahkim ettirilen su hattı üzerindeki bir burç olduğunu söyledi. Kaleiçi’nin ve Balıkpazarı Burcu’nun önemini anlatan Demir, “Milattan önce 2’nci yüzyıl ortalarında Pergamon Kralı 2’nci Attalos Philadelphus tarafından kurulan bir kent. Öncesinde de muhakkak burada yerleşim merkezleri var. Ancak bildiğimiz anlamda ‘Ataleia’ ismiyle bir müstahkem kent olarak milattan önce 2’nci yüzyıl ortalarında Pergamon Kralı 2’nci Attalos Philadelphus tarafından kuruluyor. Kentin en karakteristik özelliklerinden biri etrafının müstahkem surlarla çevrili olması. Aynı şekilde Doğu Akdeniz’in en önemli liman kentlerinden biri. Zaten bütün ana kaynaklarda Orta Çağ’da ve Antik dönemde hatta Yeni Yakın Çağ’da da müstahkem bir şehir olmasıyla, üç kat surlarıyla meşhur bir kent Ataleia, bu şekilde önemli bir kent. Kentin dış surları meşhur” dedi.
“BALIKPAZARI BURCU KALEİÇİ’NDE MERKEZİ KONUMDA”
Aynı şekilde kentin içerisinde de birtakım surların bulunduğunu anlatan Demir, “Bu surlar Helenistik dönemde inşa edilmeye başlanıyor. Ancak Roma döneminde de Bizans döneminde de yani Doğu Roma İmparatorluğu hakimiyeti döneminde de ve sonrasında Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı hakimiyeti döneminde de bu surlar tahkim görüyor. Dönem dönem bir kısmı yıkılıyor, bir kısmı tekrar yapılıyor. Dinamik yapıları var bu surların. Günümüzde de ayakta kalan surlara baktığımızda dinamik bir yapısı var. Üst üste kültür katmanları, yani farklı medeniyetlerin mimari unsurları bu surlar üzerinde kendini belli ediyor. Günümüze bu surların tamamı ulaşamamış ne yazık ki. Özellikle 30’lu yıllarda günümüze ulaşan bir kısmı yıkılmış. Alaeddin Keykubad tarafından ikinci fetihten 10 yıl sonra 1226 yılında tahkim görmüş bir sur hattından günümüzde ayakta kalmış ve üzerinde hala Alaeddin Keykubad kitabeleri bulunan nadir burçlar var. Bunlardan en önemlisi de belki Balıkpazarı Burcu. Kaleiçi’nde çok merkezi bir konumda. Şehrin içinden geçen ana caddelerin tam kesiştiği merkezi bir noktada” diye konuştu.
GEÇMİŞİ HELENİSTİK DÖNEME UZANIYOR
Demir, burcun yanındaki geçmişte ana bir kapı bulunduğunu da söyleyerek, “Müslüman mahallesinden gayrimüslim mahallesine, gayrimüslim mahallesinden Müslüman bölgesine geçiş, buradaki kapılardan biriyle sağlanıyor. Balıkpazarı Burcu’nun olduğu yerde muhtemelen günümüze ulaşmayan bir kapı bulunmaktaydı. Balıkpazarı Burcu, merkezi bir konumda önemli bir burç. Selçuklu Antalya’sını ve sonraki dönemleri, özellikle Beylikler ve Osmanlı Antalya’sını gözümüzün önüne getirecek olursak Balıkpazarı Burcu çok önemli mesajlar veriyor. Helenistik dönemde temeli atılan bir burç. Diğer surlar gibi üzerinde muhtemelen Roma İmparatorluğu, Doğu Roma İmparatorluğu, Selçuklu hakimiyeti, Beylikler ve Osmanlı izleri var” dedi.
“GÖZÜMÜZ GİBİ BAKILMASI GEREKİR”
Burcun batı cephesi üzerinde bir kitabe oyuğu bulunduğunu dile getiren Demir, “Kitabesi alınmış, muhtemelen Alaeddin Keykubad dönemine ait. Hicri 622, Miladi 1226 tarihli bir kitabe orada mevcut. Üzerinde her türlü dönemin izi bulunan, Antalya’yı yansıtan bir burç. Zaten bulunduğu bölgeye de adını vermiş bir burç. Yani özellikle korunması gereken, toplumsal hafızada yer edinmiş, gözümüz gibi bakılması gereken önemli sembol abidelerden biri. Nasıl ki Üç Kapılar’dan bahsediyorsak, Yivli Minare ve Celaleddin Karatay ve Antalya Darüs-Sülehası, Atabey Armağanşah Medresesi’nden bahsediyorsak Balıkpazarı Burcu da bunlar mesabesinde önemli bir Selçuklu antik dönem kalıntısı ve şehrin merkezi konumunda olması hasebiyle de önemli” diye konuştu.
